Januari 2020

Een moeder wil naar de andere kant van Duitsland verhuizen met een heel jong kind. Vader ziet de band met zijn kind al verwateren en geeft hiervoor geen toestemming. De rechter geeft moeder vervolgens toestemming om te gaan. Moeder vertrekt meteen en vader gaat direct in beroep. Uiteindelijk wordt de toestemming door het Hof geweigerd en is moeder bevolen met het kind terug te keren naar Nederland. Niet direct, maar na de vakantie. De vakantie verstrijkt, maar moeder keert niet terug met het kind. De politie weigert aangifte van onttrekking aan het gezag op te nemen omdat bij de echtscheiding het hoofdverblijf bij de moeder is bepaald.

Dan dient vader een verzoek om teruggeleiding in bij de Duitse Centrale Autoriteit. Deze geeft (onterecht) aan dat vader geen zaak heeft omdat moeder immers mét toestemming is vertrokken en dreigt met een proceskostenveroordeling voor vader. Omdat de kosten door alle procedures toch al oplopen, trekt hij dat verzoek in. Ook was hij al een procedure in Nederland begonnen om het hoofdverblijf bij hem te laten bepalen als moeder niet terugkeert. De Nederlandse rechter verklaart zich onbevoegd omdat het kind dan al langer dan één jaar in het buitenland woont. Nu moeder niet aan de beslissing voldoet om na de zomervakantie terug te keren, vraagt vader de Duitse rechter om medewerking om deze beslissing daar ten uitvoer te leggen. Dat kan op grond van een Europees Verdrag. Maar de Duitse rechter weigert dat. En wel om de reden dat het jonge kind niet door de Nederlandse rechter is gehoord. Kinderen jonger dan 12 jaar worden zelden gehoord in verhuisprocedures. Maar als het gaat om een verhuizing naar Duitsland, zal de Nederlandse rechter dat wel moeten doen om dit soort problemen te voorkomen. Ook zal de Nederlandse advocaat moeten vragen om de hoofdverblijfplaats bij de achterblijvende ouder te bepalen als de vertrekkende ouder geen toestemming krijgt om te gaan, maar dat toch doet. Het is niet zeker dat de Nederlandse rechter hieraan gevolg zal geven. In dit geval had vader alle procedures juist gevoerd en het recht aan zijn kant dat moeder niet met het kind in Duitsland mocht wonen. Moeder had geen toestemming in Duitsland te blijven met het kind, maar kwam zij er wel mee weg.

Ingrid Maste

December 2019

In een vorige blog (Wanneer is sprake van kinderontvoering?, juli 2019) is aandacht besteed aan de vraag wanneer er in juridische zin gesproken kan worden van kinderontvoering. Kort samengevat, is er sprake van kinderontvoering wanneer een ouder een kind meeneemt naar het buitenland, zonder dat de ouder met gezag hier toestemming voor heeft gegeven. Een ingrijpende gebeurtenis voor de achterblijvende ouder, maar vooral ook voor het minderjarige kind. In deze blog staat de vraag centraal welke civielrechtelijke stappen u kunt ondernemen als uw kind zonder toestemming is meegenomen naar het buitenland.

Het Haags Kinderontvoeringsverdrag

Nederland is partij bij het Haags Kinderontvoeringsverdrag (“het HKOV”). Het HKOV is erop gericht om kinderen te beschermen tegen de schadelijke gevolgen van een internationale kinderontvoering. Dit verdrag is van toepassing als uw kind niet ouder is dan 16 jaar en u belast bent met het gezag over uw kind. Er zijn op dit moment 91 landen partij bij het HKOV.[1] Het HKOV is daarmee van groot belang in veel kinderontvoeringszaken. Daarnaast zijn er gevallen waarin het HKOV niet van toepassing is. Aan de hand van een voorbeeldcasus bespreek ik beide situaties.

Ontvoering naar een verdragsstaat

Stel, uw relatie is verbroken en u bent (gezamenlijk) belast met het gezag over uw drie kinderen van 4, 6 en 8 jaar. De moeder heeft de Australische nationaliteit en wil weer terugkeren naar haar thuisland. De moeder verwezenlijkt haar wens en neemt de drie kinderen mee naar Australië. U bent het hier niet mee eens. De moeder weigert om de kinderen terug te laten keren naar Nederland. De moeder maakt zich hiermee schuldig aan internationale kinderontvoering.

Wanneer uw kind vanuit Nederland is ontvoerd naar een land dat partij is bij het HKOV, zoals Australië, dan kunt u bij de Centrale Autoriteit in Nederland een verzoek tot teruggeleiding indienen. De Nederlandse Centrale Autoriteit is verplicht om contact op te nemen met de Australische Centrale Autoriteit. Australië is verplicht om “alle passende maatregelen” te nemen om ervoor te zorgen dat het kind vrijwillig terugkeert naar Nederland. Als dit niet lukt, zal de rechter in Australië het verzoek tot teruggeleiding behandelen. Het uitgangspunt van het verdrag is: “eerst terugkeren, dan praten”. De Australische rechter zal het verzoek niet inhoudelijk behandelen. Wanneer uw kind, in strijd met het gezagsrecht, naar Australië is ontvoerd, wordt het verzoek tot teruggeleiding in principe toegewezen. Het verdrag kent een aantal uitzonderingen op de hoofdregel. Deze uitzonderingen, de weigeringsgronden bij een teruggeleidingsverzoek, laat ik in dit blog buiten beschouwing.

Ontvoering naar een niet verdragsstaat

De voorbeeldcasus pas ik aan. De moeder heeft niet de Australische nationaliteit maar de Egyptische nationaliteit en zij besluit de kinderen mee te nemen naar Egypte.

Egypte is geen partij bij het HKOV. U kan zich ook in deze situatie melden bij de Centrale Autoriteit. Omdat Egypte geen partij is bij het HKOV zal het verzoek tot teruggeleiding van worden doorgestuurd aan het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken. Het Ministerie zal contact opnemen met de bevoegde autoriteiten in Egypte. Het doel is via de diplomatieke weg de terugkeer van het kind naar Nederland te bewerkstelligen. De Nederlandse autoriteiten zijn in deze situatie volledig afhankelijk van de medewerking van de autoriteiten in Egypte en de daar geldende wetten en regels. Het is in dit soort situaties extra spannend of het lukt om het kind te laten terugkeren naar Nederland.

Kortom: het land waarnaar uw kind is ontvoerd, heeft grote invloed op de vervolgstappen om te zorgen dat uw kind weer kan terugkeren naar Nederland. Heeft u te maken met internationale kinderontvoering en behoefte aan advies over uw juridische positie en de mogelijkheden voor terugkeer van uw kind naar Nederland? De gespecialiseerde advocaten van onze organisatie voorzien u graag van advies en bijstand!

Magali M. van Maanen

[1] Zie: https://www.kinderontvoering.org/landen.html.

Juli 2019

Kinderontvoeringszaken zijn heftig en ingrijpend. Ontvoerende en achterblijvende ouder verkeren in een crisissituatie.

Als gespecialiseerde kinderontvoeringsadvocaten hebben wij daar als geen ander oog voor. Desondanks is het onze taak om door alle emoties heen vast te stellen of juridisch gezien wel sprake is van kinderontvoering. Het antwoord op die vraag is namelijk beslissend voor onze advisering en het vervolgtraject. Als sprake is van kinderontvoering, kan de achterblijvende ouder de rechter op grond van het Haags Kinderontvoeringsverdrag 1980 (of naar analogie daarvan) de terugkeer van zijn of haar kind naar het thuisland vragen. Als geen sprake is van kinderontvoering zullen ander juridische wegen bewandelend moeten worden die ik in deze bijdrage buiten beschouwing laat.

Wil er sprake zijn van kinderontvoering in juridische zin dan moet de achterblijvende ouder het gezag hebben over het ontvoerde kind volgens het recht van het land waar het kind ‘woont’. Mijn collega Hilde Dreesmann- Bruijntjes heeft in haar blog uitgelegd wat dit betekent (Terug naar het thuisland als de liefde over is). Met name voor vaders die niet gehuwd zijn met de moeder van hun kind strandt het hier nogal eens.

Verder moet het wel zo zijn dat het land waar het kind naar toe is gebracht niet het thuisland van het kind is. Dit lijkt voor zich te spreken, maar schijn bedriegt. Het vaststellen van het land waar een kind ‘woont’, is in veel ontvoeringszaken het voornaamste geschilpunt. De wereld internationaliseert. Liefde laat zich niet beperken tot landsgrenzen. Het aantal internationale relaties neemt toe. Steeds vaker woont een gezin verspreid over de wereld, zeker met jonge nog niet schoolgaande kinderen. Kinderen verblijven afwisselend in verschillende landen, permanent of tijdelijk; ouders reizen heen en weer voor werk; de bevalling vindt in een ander land plaats; het is nog niet duidelijk waar het gezin zich meer permanent gaat settelen; een verblijfsvergunning moet worden afgewacht etc..  In heel wat ontvoeringszaken verschillen ouders van mening hebben over de ‘woonplaats’ van hun kind, vaak omdat zij verschillende bedoelingen hebben over hun toekomst. Wij spreken over ‘gewone verblijfplaats’ in plaats van ‘woonplaats’. Woonplaat is de plaats waar een kind is ingeschreven in de burgerlijke stand, maar inschrijving in een land is niet voldoende voor het hebben van gewoon verblijf van een kind in dat land. Het voert te ver om in deze bijdrage dit begrip ‘gewone verblijfplaats’ volledig uit te pluizen. In de rechtspraak zijn criteria ontwikkeld die dit begrip nader inkleuren. Het blijf vooral casuïstiek. Rode draad is de vraag waar een kind ‘zijn permanente centrum van belangen heeft’. Waar gaat een kind naar school? Waar is zijn sociale leven? Hoe oud is het kind? Hoe lang verblijft een kind al in een bepaald land? Wat is de intentie van de ouders bij het verblijf van het kind in dat land? Aan de hand van de feiten en omstandigheden van een specifieke zaak moet worden vastgesteld waar een kind zijn of haar gewoon verblijf heeft. Als dat een ander land is dan het land waar het kind heen is gebracht is sprake van kinderontvoering met alle gevolgen van dien.

Kortom: in veel ontvoeringszaken moet allereerst de vraag worden beantwoord waar een kind zijn gewoon verblijf heeft alvorens we verder kunnen. Dat komt voor veel ouders die met ontvoeringsproblematiek te maken hebben onverwacht. Voordat ze het weten zijn ze verzeild geraakt in een discussie over details over de gewone verblijfplaats van hun gezin. Bij ontvoeringszaken komt dus meer kijken dan u denkt!

Juli 2019

In de huidige tijd wordt de wereld steeds kleiner. Het aantal mensen dat over de wereld reist is groot, hetzelfde geldt voor mensen die in het buitenland een nieuwe stap in hun carrière zetten. Natuurlijk laat de liefde zich niet begrenzen door landsgrenzen en zijn er steeds meer internationale relaties. Kinderen worden geboren in deze internationale relaties. Vanwege de huidige techniek is het makkelijk om contact te onderhouden met het thuisfront. De wereld ligt aan ieders voeten. Maar wat als de relatie geen standhoudt? Wat als emotionele support via facetime onvoldoende is en iemand de steun van een familienetwerk wenst? Kan een ouder besluiten om zomaar terug te keren naar het land van herkomst met de kinderen?

Het blijkt dat jaarlijks steeds meer gevallen gerapporteerd worden van kinderontvoering en dreigende kinderontvoering. In Nederland is het aantal ontvoerde kinderen de afgelopen jaren toegenomen. Slechts de helft van de kinderen keert terug volgens de inlichtingen van het Centrum IKO.

Hoe begrijpelijk de wens van een ouder is om terug te keren naar het land van herkomst nadat een relatie verbroken is, soms kan aan deze wens geen uitvoering worden gegeven.

Voor internationale stellen is het allereerst van belang om na te gaan of er sprake is van gezamenlijk gezag. Indien het gezag over de kinderen gezamenlijk wordt uitgevoerd, kan de hoofdverblijfplaats van een kind slechts naar een ander land verplaatst worden met instemming van beide ouders. Als een ouder geen toestemming geeft en de andere ouder neemt het kind toch mee, is er sprake van kinderontvoering. Bedenk dat het van belang is om te controleren op basis van welk recht bepaald moet worden of er sprake is van gezamenlijk gezag.

Een voorbeeld: een ongehuwd stel in Nederland krijgt een kind. De vader erkent het kind. De erkenning brengt geen gezamenlijk gezag tot stand. De moeder oefent alleen het gezag uit.

Dezelfde situatie in België levert een ander resultaat op. Over een kind dat in België wordt geboren en erkend door een vader, heeft de vader samen met de moeder het gezamenlijk gezag.

Als er geen sprake is van gezamenlijk gezag maar eenhoofdig gezag, mag de ouder met het gezag juridisch gezien zelf bepalen waar het kind zijn hoofdverblijfplaats heeft. De ouder mag juridisch gezien verhuizen zonder toestemming van de andere ouder. U zult begrijpen dat de gevolgen groot zijn voor de achterblijvende ouder. (In dit verband zijn er overigens al uitspraken van een Nederlandse rechter die voorafgaand aan een verhuizing de ouder met eenhoofdig gezag verboden heeft te vertrekken, omdat de andere ouder tijdig dit beslispunt aan de rechter kon voorleggen.)

Voor internationale stellen is het van belang om afspraken met elkaar te maken over de verblijfplaats van de kinderen. Het is daarbij van belang te bedenken waar de ouders de toekomst van de kinderen in goede en slechte tijden zien. Daarnaast is het van belang om afspraken te maken over de vakanties naar bijvoorbeeld het land van herkomst.

In de zomer is er vaak een piek in het aantal kinderontvoeringen. Vaak besluit een ouder na een familiebezoek niet meer terug te keren. In dit verband is de Marechaussee tijdens de zomer extra alert op ouders die alleen reizen met kinderen. Voor alle ouders geldt dat het van belang is om afspraken te maken over de zomervakantie, de duur van de vakantie en de plaats van het verblijf. De afspraken en het toestemmingsformulier voor de reis kunnen worden genoteerd op een speciaal daarvoor door de overheid opgesteld formulier (klik hier voor formulier).

Mocht u twijfelen over uw afspraken, uw juridische situatie danwel of uw kind terugkeert van een reis of vakantie, schroom dan niet om contact op te nemen met een van de gespecialiseerde advocaten van onze organisatie!

Hilde Dreesmann- Bruijntjes

Advocaat ScheerSanders Advocaten

April 2019

Op woensdag 17 april 2019 heeft de Liaisonrechter van de Rechtbank Den Haag, tijdens een bijeenkomst van D.I.A.L. Lawyers, een lezing gehouden, over haar werk als Liaisonrechter.

De Liaisonrechter is de verbindende schakel tussen rechters in de buitenland en rechters in Nederland. Het Bureau Liaisonrechter is een helpfunctie voor rechters in Nederland. Indien een rechter ergens in Nederland een vraag heeft over buitenlands recht of de stand van zaken in een buitenlandse procedure kan deze de vraag stellen via de Liaisonrechter in Nederland. De Liaisonrechter neemt contact op met haar collega in het betreffende land om de betreffende informatie te verkrijgen.

Indien er sprake is van twee in verschillende landen lopende procedures dan kan grond van artikel 15 Brussel II bis een verzoek worden gedaan om de zaken door te laten verwijzen naar een andere rechter. De rechter kan dit ook ambtshalve doen.

Zij vertelde onder andere dat er in 2018 34 teruggeleidingsprocedures hebben gelopen bij de Rechtbank Den Haag. Van deze zaken zijn er 33 op de regiezitting geweest en heeft er in 11 zaken mediation plaatsgevonden. Van deze 11 mediations zijn er vijf volledig gelukt en zes niet.

In 2018 is slechts in vijf zaken de teruggeleiding afgewezen. In twee van deze zaken bleek er geen sprake van ontvoering te zijn omdat er een onderlinge afspraak was, in een zaak was er overeenstemming, een zaak is afgewezen op grond van artikel 13 lid 1b HKOV en een zaak op grond van artikel 13 lid 2 HKOV.

Op dit moment zijn er tien rechters die kinderontvoeringszaken behandelen.

In 2019 hebben er tot nu toe slechts een afgeleide ronde zaak en een nog lopende zaak plaatsgevonden.

De Rechtbank Den Haag heeft gemerkt dat de doorlooptijden van de IKO zaken langer wordt dan bedoeld. Dit heeft weliswaar te maken met allerlei verschillende omstandigheden, maar is wel ongewenst. De zes weken termijn wordt vaak niet gehaald omdat een van de partijen een visum nodig heeft en omdat er steeds meer mensen zijn betrokken in deze zaken zoals de Raad voor de Kinderbescherming en een bijzonder curator. De rechtbank gaat met de advocaten kijken of deze looptijd kan worden verkort.

Het komt soms voor een partij niet op zitting verschijnt en dat kan allerlei consequenties hebben. Zo kan er geen of lastig mediation plaatsvinden en kan er geen omgang worden gefaciliteerd met de achterblijvende ouder. Wel is het mogelijk om de zaak via Skype te voeren, doch door het tijdsverschil kan dit op problemen opleveren.

Al met al geeft de Liaisonrechter aan dat de gespecialiseerde advocaten goed op de hoogte zijn van de procedures en dat dat ook voor de rechtbank prettig werkt. Hierdoor kan sneller geschakeld worden. D.I.A.L. Lawyers is, als specialisten vereniging, dan ook van groot belang voor zowel de rechtzoekende als de rechtbank.

Titia Coppes

Maart 2019

Medio mei vorig jaar publiceerde het Centrum Internationale Kinderontvoeringen cijfers over 2017: in dat jaar werden er 288 ontvoerde kinderen bij het centrum gemeld. Een jaar eerder waren dat er nog 251. De meeste kinderen werden ontvoerd naar Polen en Duitsland, in 70 procent van de zaken was de ontvoerder een vrouw. Dat percentage is te verklaren door het hoge aantal Poolse arbeidsmigranten in ons land. Kinderen worden in Nederland geboren en in geval van een echtscheiding gaat één van de ouders, meestal de moeder, regelmatig terug naar Polen.

De kinderombudsman Margrite Kalverboer stelt naar aanleiding van deze cijfers in mei 2018 dat een kind bij kinderontvoering soms dubbel slachtoffer is: ,,Als een kind na een ontvoering een paar jaar bij de ene ouder woont en het moet dan, door een rechterlijke uitspraak, weer terug naar de andere ouder, wordt het weer uit een dan vertrouwde omgeving weggehaald”.

Als een kind ‘ontvoerd’ is door een van de beide ouders, zou zo snel mogelijk beslist moeten worden bij welke ouder het kind blijft wonen. Dat is ook het doel van de wijze waarop in Nederland kinderontvoeringen worden behandeld, de zogenaamde teruggeleidingsverzoeken. Een korte procedure bij de rechtbank Den Haag, met een duidelijk stappenplan en een duidelijk tijdspad. Inclusief hoger beroep duurt de gemiddelde procedure maximaal veertien weken.

Hoe anders is dat in Polen. Polen is sinds 1992 aangesloten bij het Haags Kinderontvoeringsverdrag (HKOV). Het HKOV beoogt ervoor te zorgen dat een kind (tot 16 jaar) terugkeert naar het land waar het kind zijn gewone verblijfsplaats had, wanneer dat kind door een van de ouders (meenemende ouder) zonder toestemming van andere ouder (achtergebleven ouder) is meegenomen naar een ander land. Het HKOV omvat duidelijke en eenduidige internationale afspraken over de aanpak van internationale kinderontvoering.

Desondanks is de ervaring dat kinderen die door een ouder ontvoerd worden vanuit Nederland naar Polen niet snel terugkeren en soms ook helemaal niet.

De kinderen van mijn cliënt (vader) zijn met moeder in de kerstvakantie van 2016 naar Polen gegaan, om de kerst met familie door te brengen. Vader heeft zich kort daarna bij het gezin in Polen gevoegd, vanwege zijn werk kon hij niet twee weken in Polen verblijven. Moeder geeft aldaar te kennen dat zij in Polen zal blijven met de kinderen, zij wil niet terug naar Nederland. Vader geeft aan dat hij het hier niet mee eens is. Hij moet vanwege zijn werk terug naar Nederland en vertrekt, in de hoop dat moeder en de kinderen snel zullen volgen. Moeder weigert en vader start een procedure tot teruggeleiding in Polen. Deze procedure loopt ruim twee jaar later nog steeds. De kinderen zijn inmiddels gewend in Polen en de kans dat zij ooit nog terug keren wordt met de dag kleiner. Vader zet de strijd voort en hoopt, waarschijnlijk tevergeefs, dat de Poolse rechters het HKOV nog eens goed willen bestuderen.

mr. Nelleke Boelhouwer
Gerritse Poelman Advocaten Tilburg

boelhouwer@gpadvocaten.nl